تناسب اندام در بدنسازی به معنای رشد متوازن عضلات مختلف بدن است به گونه ای که هیچ عضله ضعیفی در بدن مشاهده نشود . در حالیکه افزایش حجم مستمر ماهیچه ها و پائین آوردن درصد چربی بدن از هدف های اصلی در پرورش اندام محسوب می شود ، تناسب اندام در بدنسازی هم از نظر سلامت دستگاه عضلانی-اسکلتی و هم از نظر امتیاز آوری در مسابقات بسیار با اهمیت است .
متاسفانه بسیاری از افراد ، بخصوص ورزشکاران مبتدی هنگام مراجعه به مربی باشگاه جهت گرفتن برنامه تمرینی ، درخواست حذف تمرینات مربوط به یک یا دو عضله خاص را می نمایند و یا حتی بعد از اخذ برنامه تمرینی خود به طور سلیقه ای اقدام به حذف یا اضافه کردن بعضی از حرکات می کنند . عدم اجرای تمرین بر روی گروههای عضلانی خاص نه تنها پس از مدتی باعث بر هم خوردن بالانس بدن و ساخته شدن عضلات به صورت غیر طبیعی و نازیبا می شود بلکه به دلیل عدم تعادل بین عضلات مخالف ، زمینه ایجاد آسیب های اسکلتی جدی را فراهم می نماید . بنابراین تمرین بر روی همه گروههای عضلانی به میزان لازم در ساختن یک بدن سالم ، زیبا و شکیل بسیار ضروری است .
هدف از تمرینات بدنسازی ضمن داشتن بدنی سالم و قوی ، ساختن ظاهری زیبا و متناسب است به طوری که هیچ عضله ضعیفی در اندام های انسان مشاهده نشود . این رویکرد نه تنها در رقابت های بدنسازی و در سطح حرفه ای نقش تعیین کننده دارد بلکه در افراد عادی و ورزشکاران غیر حرفه ای نیز به دلایلی که در بالا گفته شد بسیار مهم است .
گرچه تناسب اندام نیز همانند فاکتورهای دیگر در بدنسازی تحت تأثیر شدید عوامل وراثتی قرار دارد اما این بدین مفهوم نیست که نمیتوان با تمرین نقاط ضعف بدن را برطرف نمود. یک مربی خوب با در نظر گرفتن تیپ بدنی ، ویژگی های فردی ، رشته ورزشی و …. اقدام به طراحی برنامه تمرینی می نماید اما اجرای صحیح و دقیق آن البته با نظارت مربی ، بر عهده خود ورزشکار است .
تناسب اندام در بدنسازی تنها متأثر از برنامه تمرین با وزنه نیست بلکه رژیم غذائی مناسب و انجام ورزش های هوازی نیز در داشتن بدنی متناسب بسیار مهم است . این عوامل باعث پائین آمدن درصد چربی بدن و اختلاف مناسب سایز نواحی دور شکم و کمربند شانه ای می گردد .
نکته قابل ذکر دیگر اینکه تمرین بر روی نقاط ضعیف تر و کمتر توسعه یافته بدن به معنای اجراء نمودن تمرینات متعدد بیش از حد و ستهای زیاد نیست . مدت و شدت فشار بر روی عضلات مختلف بسته به نوع عضله و ویژگی های فردی ورزشکار متفاوت و دارای محدودیت های خاص خود است . پوشش دادن نقاط ضعف بدن فرایندی زمان بر و نیازمند صبر و حوصله و استمرار و مهم تر از همه بکارگیری روش های علمی است .
تاکنون فرمول های زیادی جهت تعیین اندازه های استاندارد بدن ارائه شده اما اولا ملاک های تناسب اندام در بدنسازی با این ملاک ها در مورد افراد غیر بدنساز متفاوت است . ثانیا در سال های اخیر رشته های دیگری نظیر فیزیک ، بادی کلاسیک و فیتنس به عنوان زیرمجموعه های بدنسازی و پرورش اندام توسط متولی اصلی این ورزش یعنی فدراسیون جهانی بدنسازی IFBB به این رشته پرطرفدار افزوده شده است که هریک از این زیرشاخه ها ملاک های استاندارد خود را دارند و تشخیص آن در حوزه داوری بدنسازی می باشد . به علاوه ، فدراسیون جهانی بدنسازی با رویکرد ایجاد زمینه فعالیت برای همه افراد ، در صدد است که در آینده رشته های دیگری را نیز به زیرمجموعه های بدنسازی بیفزاید . بنابراین امکان ارائه یک فرمول واحد جهت تناسب اندام در بدنسازی عملا وجود ندارد .
در اینجا یادآور می شوم جهت اطلاع از نحوه صحیح اندازه گیری اندام های مختلف بدن به قسمت راهنمای اندازه گیری بدن در صفحه اصلی سایت مراجعه کنید.
یکی از معروف ترین و متداول ترین فرمول های محاسبه تناسب اندام در بدنسازی فرمول استیو ریوز ( steve reeves ) است که ابداع کننده آن یکی از بدنسازان حرفه ای دهه ۴۰ و ۵۰ میلادی به همین اسم است . فرمول استیو ریوز با در نظر گرفتن نسبت استخوان ها به عضلات و به شرح زیر می باشد :
دور بازو = ۲۵۲% دور مچ
دور ساق پا = ۱۹۲% دور مچ پا
دور گردن = ۷۹% اندازه دور سر
دور سینه = ۱۴۸% دور باسن
دور کمر = ۸۶% دور باسن
دور ران = ۱۷۵% اندازه دور زانو
لازم به ذکر است که این اندازه ها بر اساس ملاک های زیبائی شناسی پرورش اندام همان دوران یعنی حدود دهه ۵۰ میلادی و مربوط به پرورش اندام حرفه ای ( آقایان ) بوده است . با توجه به اینکه امروزه سطح بدنی ورزشکاران رشته پرورش اندام به خصوص از نظر حجم عضلانی به میزان قابل توجهی بالا رفته است ، اندازه های مورد نظر استیو ریوز میتواند معیار خوبی برای تناسب اندام در رشته های زیر مجموعه بدنسازی نظیر بادی کلاسیک در زمان حال باشد .
عدم رعایت تناسب اندام در بدنسازی علاوه بر رشد نامتوازن عضلات و ایجاد ظاهر غیر طبیعی در بدن می تواند در بلند مدت باعث بروز ناهنجاری های اسکلتی شود . هر شخص ورزشکار ممکن است در بدن خود دارای یک یا دو عضله کم استعداد باشد . این مطلب حتی در مورد ورزشکاران حرفه ای نیز صدق می کند . بعضی اوقات در رشته بدنسازی ، ورزشکار به علت ناامید شدن از رشد عضله کم استعداد خود ، بر روی آن کمتر کار کرده و یا کلا آن را رها می کند و بیشتر بر روی عضلاتی تمرکز می نماید که از رشد بهتری برخوردارند . با گذشت زمان ، این رویکرد نادرست موجب شکل گیری بدنی نامتناسب و آسیب پذیر میگردد که حتی دیگران با دیدن آن بجای لذت بردن او را نکوهش می کنند .
تمایل ذاتی انسان به سمت زیبائی یکی از دلایل عمده فلسفه وجودی ورزش بدنسازی است پس با رعایت اصولی نظیر تناسب اندام در بدنسازی به سمت کسب اندام زیبا برای خود حرکت کنید .
پیروز و سربلند باشید
درباره این سایت